Foto: Theo Baart

Overbos als nieuw erfgoed?

Sectie
Wonen
Erfgoed
Theo Baart
Artikelen
Overbos
Participatie

Ymere werkt aan een goed thuis voor mensen met een bescheiden inkomen in de Metropoolregio Amsterdam. Hieraan werken zij elke dag met veel energie, kennis en kunde. Een goed thuis is namelijk meer dan een dak boven je hoofd. Het is een plek waar je jezelf kunt zijn.

In 2021 hebben studenten van de vakgroep New Heritage van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, onder leiding van docenten Lidwine Spoormans en Nicholas Clarke, en in samenwerking met Ymere, onderzoek gedaan naar de waardering van Post 65 sociale woningbouw (gerealiseerd in de periode 1965-1980). Verschillende wooncomplexen van Ymere in de H-buurt en Bijlmerplein in Amsterdam- Zuidoost hebben gediend als casus locaties voor dit onderzoek. De belangrijkste onderzoeksvragen waren: Is dit Post 65-bezit “nieuw erfgoed”? Welke aspecten ervan zijn waardevol en waarom? En: als we dit bezit toekomstbestendig willen maken: hoe kunnen we deze waarde(n) versterken?

Is dit Post 65-bezit “nieuw erfgoed”?

Ymere bezit, als één van de grootste woningcorporaties in de Metropoolregio Amsterdam (MRA), circa 80.000 woningen waarvan circa 30% gebouwd is in deze periode. De Post 65 woonwijken zijn gebouwd in heel Nederland, landelijk is gemiddeld ook circa 30% gebouwd in deze periode, en deze staan allen voor vergelijkbare opgaven omtrent het toekomstbestendig maken van deze wijken op zowel fysiek als sociaal domein, zoals bijvoorbeeld verduurzaming en het verbeteren van de leefbaarheid.

Tegelijkertijd vindt er een actueel debat plaats rondom de waardering van Post 65 gebouwen en gebieden. Dit geldt in nog grotere mate voor zogenaamde groeikernen zoals in Haarlemmermeer, maar ook Almere en Lelystad, die hun identiteit grotendeels ontlenen aan bouw uit deze periode. De onderzoeksmethodiek van New Heritage heeft zich niet beperkt tot een inventarisatie van de waardering in brede zin door "professionals”, maar ook daar haar gebruikers (bewoners), eigenaren (Ymere) en de overheid (gemeente). Eén van de observaties was dat de waardering van verschillende kenmerken, door de verschillende belanghebbenden enorm uiteen liep en dat daarmeede dialoog hierover gevoerd moet blijven worden. De studenten hebben daarnaast verschillende ontwerpstrategieën geformuleerd en deze individueel uitgewerkt middels ontwerpvoorstellen voor een duurzame (her)ontwikkeling van de verschillende complexen en gebieden.

Eén van de observaties was dat de waardering van verschillende kenmerken, door de verschillende belanghebbenden enorm uiteen liep en dat daarmeede dialoog hierover gevoerd moet blijven worden.

Tijdens de kick-off voor de activiteiten in Overbos in maart 2022 zijn de resultaten van het TU Delft onderzoek gepresenteerd en hier bleek wederom dat die dialoog gecontextualiseerd dient te worden met de verschillende belanghebbenden, vertaald naar een lokaal narratief. Als we de toekomstbestendigheid van Overbos willen agenderen, lijkt het van wezenlijk belang om bijvoorbeeld de rol van de auto in het straatbeeld te agenderen en het daarbij behorende ruimtebeslag in de publieke ruimte. Derhalve is het interessant om de opgetekende resultaten van de verschillende gesprekken tussen bewoners en architecten en oud-bewoners Richard Proudley en Milad Pallesh te zien.

Net als tijdens het TU Delft onderzoek heeft Ymere ook tijdens de verschillende activiteiten in Overbos benadrukt dat ze voorzichtigheid wil betrachten inzake haar eigen rol in het proces richting haar huurders. Desalniettemin is Ymere zeer geïnteresseerd om onderdeel te blijven van deze continue dialoog omtrent waardering en toekomstbestendigheid, bijvoorbeeld als ontwerpend onderzoek, zeker als deze onder leiding van Podium voor Architectuur en ontwerpers wordt gevoerd met bewoners en de verschillende andere belanghebbenden.