Foto: Richard Proudley

'Thuis in Overbos' // Ontwerpdialoog met bewoners

Sectie
Wonen
Erfgoed
Ontwerpen
Overbos
Gepubliceerd op

Verslag van de bijeenkomst in Wijkcentrum de Boskern tijdens de Dag van de Architectuur. Een dialoog over de waarden en toekomst van de wijk met bewoners, belangstellenden en ontwerpers Richard Proudley en Milad Pallesh.

De sfeer

Zaterdagmiddag 18 juni was het middelpunt van de eerste hittegolf van 2022. Verzengende zon en ruim over de dertig graden. Onder die omstandigheden organiseerden Podium voor Architectuur en de architecten Richard Proudley en Milad Pallesh een middag met een wandeling en dialoog in wijkcentrum De Boskern. Met alle ramen open, de luiken in het dak dicht en de ventilator aan was het net te doen voor de ruim twintig bewoners van Overbos die eropaf waren gekomen. Het leverde een geanimeerde dialoog op, met kritische noten en inspirerende ideeën.

De wandeling

Het bleek verrassend koel in de vele groene zones die de wijk rijk is, maar een paar graden warmer op de parkeerplaatsen. - We stonden stil bij het fietspad direct achter De Boskern, waar de architecten een inleiding gaven over de weinig gevarieerde aard van de huizen, over het vele groen, waar we toen ook tussen stonden, en over gelukkig opgroeien in Overbos. - We stopten op een van de vele wijkpleinen die vol staan met geparkeerde auto’s; dit vraagt echt om een serieuze herwaardering en -inrichting. - Daarna enigszins kruip-door-sluip-door naar de noordrand van de wijk, waarbij de bewoners regelmatig wezen op verwaarloosde stukken straat waar wild groen doorheen groeide. - Aan de noordrand wezen de architecten op de Canadese houtbouw van de gevels; een prettige variatie op het vele steen dat we tot dan toe hadden gezien. - Het verste punt waren de volkstuinen aan de noordrand. Dit, daar waren architecten en bewoners het over eens, is een grote waarde van de wijk. De tuinen moeten niet worden aangetast en misschien zelfs uitgebreid. - De entrees van de wijk verdienen aandacht met poortwoningen die al op verschillende plaatsen aanwezig zijn. - In de buurt van het Paradijs liep de temperatuur letterlijk door de verstening; een harde achterkant in contrast met de voorzijde met uitzicht op de enorme waterpartij omzoomd door groen. Met een afmeting passend bij een grote stad.

"De entrees van de wijk verdienen aandacht met poortwoningen"

De opgave

  • Ter inleiding: We staan voor een grote opgave, op nationaal niveau: wonen, klimaat en energie.
  • Nationale vraag aan de architectuurcentra: waar kun je wonen creëren zonder direct nieuwe wijken te bouwen in de polder: Verdichten.
  • Overbos is een van de vele naoorlogse wijken van het land. In het proces dat we zijn gestart op 10 maart benoemen we de waarden en de kansen om de identiteit van de wijk te versterken. De huidige bewoners, veelal de oorspronkelijke bewoners, noemen: Rust, Ruimte en Groen.
  • In dit proces werken we vanuit verhalen van bewoners – divers in leeftijd en leefstijl – naar visualisatie van een toekomstbestendige leefomgeving. Dat doen we in scenario’s die zichtbaar maken hoe het eruit kan zien: ‘Is dit wat we bedoelen? Hoe behouden en versterken we de identiteit van de wijk?’
  • Het proces met bewoners en partijen die werkzaam zijn in de wijk, zoals Sportservice, Maatvast en MeerWaarde, is belangrijk. Hoe zorgen we dat bewoners zich gehoord en gezien voelen? Hoe inzichtelijk kunnen we de kansen maken?
  • Samen met twee jonge, lokaal opgegroeide architecten, Milad Pallesh en Richard Proudley, maken we een kritische keuze om dit proces vanuit de wijk te laten groeien. Als voorbeeld om vanuit verhalen, wandelingen en workshops te ontwerpen aan de toekomst van Overbos.
  • De architecten presenteren een aantal toekomstscenario’s voor de wijk. Sommige direct voorstelbaar, andere als verre dromen. Dialoog en verbeelding vormen de aanzet tot nadenken in kansen.
  • Zowel het proces als de kansen maken we tussentijds zichtbaar – in verslagen, in een expositie met verhalen, fotografie, verkenningen van jongeren, in scenario’s van de architecten.
  • Steeds toetsen we op proces en op de verbeelding. Zodat we dit kunnen overdragen op lokaal en nationaal niveau: kenniscirculatie en overdracht van participatie.
  • De ontwerpen hebben geen status – het zijn mogelijkheden.
  • De woningbouwopgave & verdichting, klimaat en energie, spelen op nationaal niveau en raakt ons allemaal. Op lokaal niveau laten we zien op welke manier we er met elkaar over na kunnen denken, spreken en ontwerpen.
  • Dat is de kerntaak van een lokaal architectuurcentrum zoals Podium voor Architectuur.
Architecten Milad en Richard zijn opgegroeid in Linquenda en Overbos
Architecten Milad en Richard zijn opgegroeid in Linquenda en Overbos
"Is dit wat we bedoelen? Hoe behouden en versterken we de identiteit van de wijk?"

De observaties

  • Huizen voor ouderen zijn echt lastig te vinden in de wijk. Doorstroming is toch de bottleneck.
  • Alle winkels zitten bij elkaar op één plek.
  • De wijk is monotoon door het grote aantal rijtjeshuizen, vrijwel identiek bovendien. Zeker als je de plattegronden naast elkaar legt.
  • Veel parkeerplaatsen zijn echt littekens in de wijk.
  • De volkstuinen zijn ontzettend populair.
  • Meer gemeenschapsplaatsen.

In de dialoog ingebrachte toekomstscenario’s

  • Oude kantoren vernieuwen en de hoogte in laten schieten?
  • Ondergronds parkeren? Wel duur.
  • We zijn gek op steden, maken voortdurend stedentrips. Denk daaraan bij het herontwerpen van wijken.
  • Familiewoningen of -terreinen?
  • Flats aan de wijkrand?