©Theo Baart

Kansen voor Overbos

Sectie
Wonen
Erfgoed
Ontwerpen
Overbos
Participatie
Gepubliceerd op

Als vervolg op het ontwerpend onderzoek zijn de ontrafelde structuren en de verhalen van de bewoners door Studio Pallesh verwerkt in verschillende ontwikkelingsscenario’s. Met deze scenario’s zijn de lokale architecten het gesprek aangegaan met de bewoners; is dit wat jullie bedoelen? In een interactieve sessie zijn de ontwerpschetsen besproken en een stap doorontwikkeld naar voorbeelden van ingrepen die je zou kunnen doen.

Bewoners hebben op basis van hun ervaring en kennis van de wijk veel ideeën over de toekomst, maar als ze een blanco canvas krijgen om een wijk te ontwerpen, dan is dat toch erg lastig. Studio Pallesh heeft dit geprobeerd met de bewoners, mede op basis van hun eigen ervaringen en ideeën. Doordat ze de wijk kennen konden ze eenvoudiger het gesprek op gang brengen. Studio Pallesh gebruikte de inzichten uit de ontrafeling, de input van bewoners uit de interviews en inzichten en ideeën van betrokkenen tijdens de wandelingen en bijeenkomsten om te werken aan de scenario's voor Overbos in de toekomst.

De volgende 6 scenario's zijn gebaseerd op hun architectonische inzichten in ideeën, input van bewoners en hun eigen ervaringen met de wijk:

‘HET ZIJN NIET DE MOOISTE HUIZEN MET AL DAT TRESPA, MAAR WE ZIJN HIER OPGEGROEID. OVERBOS HEEFT WAT MEER WARMTE EN NATUUR NODIG. HOPELIJK IS DAAR GENOEG AANDACHT VOOR.’

REFLECTIE VAN DE WIJKRAAD OVER HET PARTICIPATIEF ONTWERPEND ONDERZOEK MET STUDIO PALLESH EN PODIUM VOOR ARCHITECTUUR

In februari 2022 werd de wijkraad Overbos geattendeerd door de gemeentelijke overlegpartner op een bijeenkomst in maart 2022 in de wijk die zou gaan over de waarden van de jaren 80 wijk, Overbos. Dit onderzoek wordt gedaan door TU-Delft om te kijken hoe je de positieve waarden uit de jaren 80 wijken kunt koesteren en daarnaast deze wijken ook toekomstbestendig kunt verduurzamen. Doelstelling van de bijeenkomsten was om met bewoners in gesprek te gaan over de waarden van de jaren 80 wijk, Overbos. En zo kennis te vergaren voor nieuwbouw en verduurzaming bij onderhoud van bestaande wijken.

In de bijeenkomsten met wandelingen door de wijk hebben de deelnemers hun mening over de het heden en de toekomst van de wijk uitgesproken. E.e.a. kwam tot uiting in de expositie ‘Overbos, een nieuw Erfgoed’. Tijdens de wandelingen zagen we hoe de polderlinten terugkwamen in de doorkijkjes van de wijk en waar in het verleden de nadruk lag bij de inrichting. We zagen de bloemkoolwijk uit beginjaren 1980 waar veel woningen op een klein oppervlak werden geplaatst en beton een grote rol speelt. We discussieerden over de verbeteringen die met de kennis van nu mogelijk moest worden. Hoe zullen we omgaan met dit nieuwe erfgoed?

De wijkraad heeft in alle bijeenkomsten in het proces enthousiast geparticipeerd. De wijk Overbos is inmiddels ruim 40 jaar oud en groot onderhoud staat voor de deur. Uit de serieuze inbreng blijkt dat er veel mogelijk is met betrekking tot de inrichting. Ook in de verschillende gemeentelijke visies wordt de wijk aangehaald. Als de ideeën en voorstellen worden gevolgd kan deze wijk een duurzame toekomst tegemoet zien.

In samenwerking met de wijkraad Overbos zijn twee voorstellen ingediend. Een; om de directe leefomgeving in een straat, die op de nominatie staat om in groot onderhoud te worden genomen, te verbeteren, met het oog op hittestress, biodiversiteit, wateroverlast en sociaal welzijn (kortom klimaatadaptief). Het kan ook als voorbeeld dienen voor de andere gedeelten van de wijk die hierna volgen in groot onderhoud. Twee; wijkgerichte aanpak gericht op Mobiliteit en leven (Welzijn) die bovendien aansluit bij een.

Een doelstelling in de participatie is de wijk niet verder te laten afglijden naar achterstand. En daar is aanzicht en inrichting een belangrijke factor in. Kunnen nieuwe, jonge bewoners ook fijn leven in deze wijk. De voorzieningen zijn er nu nog en voor starters zou woningdelen een optie kunnen zijn. Kunnen ouderen blijven wonen in hun bekende omgeving, zijn er voor hen voldoende voorzieningen om lang te blijven? Kunnen kleine ondernemers zoals handwerklieden, timmerman, metselaar, stukadoor of een repairshop mogelijk hun werkplaats krijgen in de wijk en zo de levendigheid brengen. Kunnen parkeerpleinen gedeeltelijk worden omgetoverd in buurttuinen, groen i.p.v. beton.

HOE NU VERDER? EEN REFLECTIE EN VOORUITBLIK VAN PODIUM VOOR ARCHITECTUUR

De eisen van nu kunnen morgen veranderd zijn. Tegelijkertijd is er niks zo constant als de verandering. Belangrijk is dat de waardevolle input van eisen en inzichten vragen om een zorgvuldige participatie en een nieuw type proces. Deze publicatie beschrijft de zoektocht naar nieuwe partners, jongeren en bewoners. Het beschrijft de zoektocht naar de gewenste inhoud, naar de vorm van onderzoek en ontwerp. Zo concreet mogelijk, resulterend in een methodiek ‘Ontwerpend participatief Onderzoek’.

De zes experts – architectuur, stedenbouw, landschap, stadssociologie, systeemanalyse, erfgoed – zijn op afroep en in overleg beschikbaar voor reflectie en bewaking van de inhoud. Ze zijn inzetbaar voor dialoog, een expertmeeting, een lezing, en voeding van de onderzoek- en ontwerpdialogen met participanten. De uitwisseling en herijking is een constante – op alle stappen, tussentijds – met een eindevaluatie tot slot: een publicatie.

Overbos is ontwikkeld als groeikern, gericht op gezinnen waarvan de ouders buiten de wijk werken en kinderen in de wijk naar school gaan. Gecombineerd met enkele appartementencomplexen voor senioren. Nu 40 jaar later sluit die woningtypologie niet goed meer aan bij de demografie. Eerst was er een piek bij kinderen in de basisschoolleeftijd, en nu is er een piek van jongeren ouder dan 16 jaar. Die jongeren kunnen geen geschikte huisvesting in de wijk vinden, dus vertrekken zij uit de buurt. Ook ouderen blijven wonen in woningen die groter zijn dan hun behoefte is, maar er is geen alternatief beschikbaar. De verhuisbewegingen in de wijk zitten muurvast en vragen daarom om oplossingsgericht denken en passend, slim ontwerp.