Impressie nachtwandeling op de Olmenhorst
- Sectie
- Gesprekken
- Artikelen
- Inspiratie
- Reflecties
In het kader van de Week van het Donker organiseerden we op 31 november een bijzondere nachtwandeling op landgoed de Olmenhorst. Deze week, een initiatief van de Natuur en Milieu Federatie Noord-Holland, vraagt aandacht voor de waarde van duisternis en de problematiek van lichtvervuiling. Tijdens de Week van het Donker worden we eraan herinnerd hoe zeldzaam echte duisternis is geworden en hoe belangrijk het is om stil te staan bij onze relatie met licht en donker
In het kader van de Week van het Donker organiseerden we op 31 november een bijzondere nachtwandeling op landgoed de Olmenhorst. Deze week, een initiatief van de Natuur en Milieu Federatie Noord-Holland, vraagt aandacht voor de waarde van duisternis en de problematiek van lichtvervuiling. Tijdens de Week van het Donker worden we eraan herinnerd hoe zeldzaam echte duisternis is geworden en hoe belangrijk het is om stil te staan bij onze relatie met licht en donker. Bij de Olmenhorst waren er eerder die week shows over het universum in een pop-up planetarium, maar deze wandeling bood een unieke kans om zelf het donker te ervaren, om te leren, te voelen en te genieten van de nacht.
Onder een helder hemelgewelf, verlicht door een kleine maan, verzamelden we ons in de Proeftuin van het landgoed. Het doel van de avond was om samen te wandelen in het donker en onze zintuigen te scherpen voor de nuances van de nacht. We wilden verhalen delen over licht en donker, ontdekken wat deze uitersten met ons doen, en onze verbinding met de natuur versterken.
Het donker vertraagde ons. Omdat we minder zagen, werden we bedachtzamer over onszelf, elkaar en de omgeving.
We communiceerden anders, vroegen elkaar navraag of iedereen het had gehoord of gezien, en deze manier van samenzijn bracht een verrassende rust met zich mee.
Ervaren van het Donker
Zodra de wandeling begon, voelden we hoe onze ogen en oren zich aanpasten aan de nacht. De geur van gistende appels – een herinnering aan de laatste oogst – vermengde zich met de koelte van de avond. De silhouetten van bomen zonder bladeren kregen iets grafisch tegen de achtergrond van de sterrenhemel. Het viel op hoe het donker onze focus verschoof; geluiden die normaal onopgemerkt blijven, zoals een zachte bries of het ritselen van bladeren, werden ineens kraakhelder.
We spraken over het verdwijnen van echte duisternis in Nederland. Door lichtvervuiling zijn sterren zeldzaam geworden, en slechts enkele plekken bieden nog een natuurlijke, donkere nacht. Dit landgoed, een oase in een stedelijke omgeving, gaf ons de kans om daarover na te denken. Het contrast werd duidelijk door de verre gloed van sportvelden en lantaarnpalen. Deze witte gloed, zo constant aanwezig, liet ons reflecteren op wat licht ons kost: de sterren, onze nachtelijke rust, en het natuurlijke ritme van mens en dier.
Het werd ook duidelijk hoe het water in de lucht licht vangt. De hoge luchtvochtigheid gaf de witte gloed een extra dimensie, en zelfs de vliegtuigen richting Schiphol, waarvan de lichten werden weerkaatst in de vochtige lucht, versterkten dit effect.
We spraken over de noodzaak van plekken zoals de Olmenhorst, waar we ondanks deze verstoringen nog steeds kunnen verbinden met het donker.
De Relatie tussen Licht, Donker en Natuur
Tijdens de wandeling deelden we inzichten over hoe licht en donker het leven van dieren beïnvloeden. We bespraken hoe nachtdieren zoals motten en vleermuizen zich oriënteren op de maan, maar door kunstlicht in de war raken. Sommige insecten blijven urenlang rond lampen cirkelen, uitgeput en gedesoriënteerd. Ook spraken we over kippen, die door fel licht in stallen meer eieren leggen, maar daarmee hun natuurlijke ritme verliezen.
Dit bracht ons bij de bredere impact van licht: het verstoort natuurlijke ritmes en maakt ons bewuster van de prijs die we daarvoor betalen. Met de dreiging van toenemende woningbouw rondom de Olmenhorst kwamen we op het idee van nachtactivisme. Zou deze ervaring ons in actie brengen? Misschien wel. Hoe meer we het donker ervaren, hoe kritischer we worden over lichtgebruik. Herhaling is daarbij belangrijk:
iedere ervaring maakt ons bewuster en moedigt ons aan om oplossingen te zoeken, zoals het gebruik van licht dat vriendelijker is voor mens en natuur.
Verhalen en Verwondering bij de Sterren
De sterrenhemel boven ons inspireerde tot verhalen en vragen. De Grote Beer (Ursa Major) was een van de meest herkenbare figuren. Het "Steelpannetje", een deel van dit sterrenbeeld, hielp ons om de Poolster te vinden, een vast punt aan de hemel dat al eeuwenlang wordt gebruikt voor navigatie. Het ontdekken van deze patronen bracht een gevoel van verbondenheid met de zeevaarders en reizigers uit het verleden, die deze sterren gebruikten als gids in het donker.
Het leren lezen van de sterrenhemel bleek een uitdagende, maar ontzettend boeiende ervaring. Het herkennen van sterrenbeelden, het begrijpen welke ster werd bedoeld en waarom die belangrijk zou zijn, bracht verwondering, maar het vereiste ook oefening en aandacht. Gelukkig was er tijdens de wandeling iemand aanwezig met uitgebreide kennis over de sterrenhemel. Deze gids vertelde verhalen en gaf uitleg die genoeg stof gaven om nog vele avonden mee te vullen. Zijn inzichten hielpen ons niet alleen om te zien, maar ook om te begrijpen wat we zagen.
We richtten onze blik op de Plejaden, een cluster van sterren in het sterrenbeeld Stier. Met het blote oog zagen we een groepje dicht bij elkaar staande sterren, alsof ze hand in hand stonden. Deze sterrenhoop, ook wel bekend als het "Zevengesternte," is in veel culturen een bron van verhalen en symboliek. Verderop in het sterrenbeeld Andromeda vonden we het Andromedastelsel, een van de meest fascinerende objecten aan de hemel. Dit sterrenstelsel, het dichtstbijzijnde grote sterrenstelsel buiten onze Melkweg, leek met het blote oog een vage, melkachtige vlek. Het idee dat dit stelsel 2,5 miljoen lichtjaar van ons verwijderd is, bracht ons even tot stilte. Dit licht heeft miljoenen jaren gereisd om ons te bereiken, en het zien ervan voelde als een directe verbinding met het verleden van het universum.
Het goed leren kijken naar de hemel, gecombineerd met uitleg over de verhalen, de geschiedenis en de natuurkundige, astrologische en astronomische achtergronden, maakte de ervaring des te rijker. We leerden niet alleen over hoe mensen de Poolster gebruikten voor navigatie of waarom de Plejaden in verschillende culturen een bijzondere rol spelen, maar ook over de immense afstanden en tijdsschalen die ons verbinden met het universum.
Het was bijzonder om te zien hoe deze combinatie van kennis en passie ons voedde om de sterrenhemel beter te begrijpen en ons nieuwsgierig maakte naar meer.
Jupiter als bron van gesprekken
Jupiter, de grootste planeet in ons zonnestelsel, was een opvallend helder object. Zijn aanwezigheid onderscheidde zich van de sterren doordat hij niet "knipperde". We spraken over hoe je planeten en sterren van elkaar kunt onderscheiden: sterren lijken te flikkeren door atmosferische bewegingen, terwijl het licht van planeten stabiel is. Dit leidde tot meer vragen, zoals waarom atmosferische verstoringen juist dit effect veroorzaken, en het besef dat niet alle antwoorden tijdens één avond gevonden konden worden.
De aanwezigheid van iemand met uitgebreide kennis en verhalen over de sterrenhemel maakte deze ervaring extra bijzonder. Het leren herkennen van patronen, het ontdekken van astronomische objecten en het begrijpen van hun betekenis voegde een rijke laag toe aan de wandeling.
Het was niet alleen een moment van verwondering, maar ook een uitnodiging om vaker naar boven te kijken, vragen te blijven stellen en nieuwe antwoorden te zoeken onder de sterren.
De Maan en voedsel
De maan boven ons herinnerde ons aan hoe belangrijk deze natuurlijke bron is. Ze is niet alleen een symbool van mysterie, maar ook een invloedrijke kracht in de natuur. In de Proeftuin van de Olmenhorst, met de moestuin en diervriendelijke beplantingen, spraken we over de relatie tussen de maancyclus en de groei van voedsel. Eeuwenlang hebben boeren hun werk afgestemd op de maan, van zaaien bij nieuwe maan tot oogsten bij volle maan. Het was een mooie herinnering aan hoe de nacht een rol speelt in de voedselketen, van de bestuiving door nachtdieren tot het rustritme van de bomen.
Een Moment van Reflectie
Naarmate de avond vorderde en de kou sterker werd, kwamen we steeds meer tot het besef hoe het donker ons uitnodigde tot reflectie.
Door verhalen te delen, vragen te stellen en gezamenlijk antwoorden te zoeken, creëerden we een moment van gemeenschap en inzicht.
De zichtbare sterrenhemel was een herinnering aan het verleden: miljarden jaren van evolutie en duizenden jaren aan menselijke geschiedenis werden weerspiegeld in wat wij nu zagen. Het maakte ons bewust van wat we verliezen wanneer het donker verdwijnt. Het donker gaf ons een kans om ons klein en nietig te voelen, maar tegelijk verbonden met iets groters. Hoe meer we leerden over de sterren en de natuur om ons heen, hoe meer we beseften dat dit niet alleen iets is om van te genieten, maar ook om te beschermen.
Een Avond om te Koesteren
We sloten de wandeling af met koude voeten en warme gedachten. Terwijl we terugliepen naar het licht, beseften we hoe waardevol het is om het donker te beleven, samen verhalen te delen en ons te verwonderen over wat we vaak over het hoofd zien. Het was een avond vol nieuwe inzichten, rust en inspiratie – een herinnering aan hoe het donker ons dichter bij de natuur en bij elkaar kan brengen.
Een Ritueel om voort te zetten
De aanwezigheid van het Oogappel jongeren kunstcollectief tijdens de wandeling gaf de avond een extra laag van creativiteit en betekenis. Een van de jongeren, verantwoordelijk voor de prachtige foto’s die deze avond versterken, deelde inzichten over fotografie in het donker. Het spelen met licht en schaduw, het vastleggen van de sterrenhemel en de silhouetten van de boomgaard toonden hoe duisternis niet alleen een beleving, maar ook een inspirerende en creatieve uitdaging is.
Hun perspectief op de magie van de nacht bracht ons terug bij het doel van de wandeling: niet alleen ervaren, maar ook vastleggen en delen wat het donker ons kan leren.
Met deze groep zetten we dit ritueel graag voort, telkens met nieuwe thema’s die ons verbinden met de natuur en de seizoenen. Denk aan het vieren van de langste dag, het markeren van de kortste nacht, het bewonderen van de bloesemperiode in het voorjaar, of het reflecteren op de overvloed tijdens het oogstseizoen. Maar ook thema's zoals de kracht van de maan, de overgang van seizoenen, de invloed van weer en klimaat, en hoe licht en donker een rol spelen in onze zintuiglijke ervaring kunnen onderdeel worden van deze creatieve zoektocht.
De Olmenhorst blijft een plek waar traditie en vernieuwing elkaar ontmoeten. Deze ambitie om natuur, kunst en cultuur samen te brengen is iets wat niet alleen nu betekenisvol is, maar ook toekomst biedt. Met rituelen als deze wandeling ontstaat een ruimte waarin generaties elkaar ontmoeten en verhalen blijven vertellen, om samen de waarde van de natuur te herontdekken en te vieren.
